بیمار شدن ساکنین در ساختمان های قدیمی و گاهی جدید
از شروع تمدن بشری انسان ها در این کوشش بودند که یک فضای سالم را برای خودشان به وجود آورند، به عنوان مثال می توانیم از معماری که در دوران نوسنگی وجود داشت اسم ببریم. و به همین شکل در حدود 3 هزار سال قبل کرت مینوسی ها (اولین تمدن بزرگ اژه ای یونان) برای این که محیط زیست آلوده نشود و فاضلاب ها از فضای زندگی انسان ها بیرون برود، سیستم فاضلابی را طراحی و اجرا کردند. درست است که آن ها به موفقیت های عمده ای دست پیدا کردند، اما نگهداری و وسیع کردن این دامنه به شرایطی که جمعیت در حال رشد و بیشتر شدن بود سخت بود و باعث به وجود آمدن مشکلاتی شد.
مثلا در انقلاب صنعتی خیلی از شهرها به خاطر جمعیت زیاد در مرز انفجار بودند که با شرایط پیش آمده نگهداری بهداشت و سلامت به مشکل برخورد، چون صاحبان مشاغل به خاطر رشد صنایع برای به کار گرفتن کارگران بیشتری زیر نظر خودشان، در سختی قرار گرفتند و این کارگران چون مجبور بودند برای خودشان مسکن تهیه کنند، به ناچار در ساختمان های قدیمی و غیر بهداشتی زندگی می کردند. در کشور انگلستان هم شرایط زندگی آن قدر بی کیفیت بود که دولت آن کشور برای بهتر شدن اوضاع سلامتی انسان ها ناچار شد قوانینی در این مورد تصویب کند. در ضمن یک پروژه ی بهداشتی شبیه به این هم در همان زمان در کشور آلمان اجرا شد. این استراتژی ها در مورد سلامت شهروندان بناهای سبزی مثل پارک و بلوارها را به وجود آورد.
سندرم ساختمان بیمار
در سال های گذشته سندرم ساختمان بیمار(Sick Building Syndrome) به اوضاع و احوال ساختمانی می گویند که ساکنین آن نشانه هایی از یک سری از بیماری ها را دارند که به دلیل بودن طولانی مدت در آن ساختمان با آن مواجه شدند، اما نمی توانیم بیماری خاصی را به دلیل این موضوع نام ببریم. در تمام جهان به یک مشکل نگران کننده مبدل شده است.
باکتری، گرد و خاک ویروس ها و انواع آلاینده های بیولوژیکی هم از علت های موثر در به وجود آمدن این سندرم به حساب می آیند. پس سازمان استاندارد تمام کشورها باید استانداردهای مربوط به دستگاه های تهویه ی ساختمانی را دوباره مورد بازبینی قرار دهند.
نتیجه ی تحقیقات بیانگر این است که سر دردها و مشکلات تنفسی که بین کارمندان اداره ها وجود دارد، با کمک تهویه ی مطبوع، تهویه ی مناسب و دیگر فناوری های به کار رفته در آن مربوط است و می توانیم این گونه بگوییم که بعضی از مسائل به وجود آمده برای این گروه از مردم، به شرایط محل کارشان مربوط می شود. در حال حاضر متخصصان و کارشناسان بهداشت عقیده دارند شواهدی هست که ثابت می کند بعضی از ساختمان ها می توانند به شکل فیزیکی و روانی به مردم آسیب بزنند، اما با این وجود، مطمئن بودن از سالم بودن یک ساختمان هم کار سختی است.
در کشور انگلستان بعضی از مشخصات مثل سیستم تهویه و حرارت به استانداردهای خاصی رسیده است، اما یکی دیگر از مشخصات طراحی که بر رفاه انسان ها اثر زیادی دارد، هنوز نتوانسته جای اصلی خودش را در طراحی ساختمان ها پیدا کند. نتایج تحقیقات علمی بیانگر این است که تابیدن نور خورشید به افراد و ارتباط مستقیم با طبیت می تواند اثر بسیار خوبی بر نتیجه ی امتحانات مدرسه ها و دانشگاه ها بگذارد. اما هیچ قانونی نیست که از این نتایج حمایت کند، در حالی که دانشمندان همیشه تلاش می کنند این نکته را به انسان های یادآوری کنند که سلامت ساختمان ها بر روی بالا رفتن رشد دانش و سلامت جسمی و روحی ساکنینی آن ساختمان اثر دارد.
ذکر این مورد هم ضروری ست که در بعضی از ساختمان های جدید هم در طارحی و معماری آن ها مسائل و مشکلاتی وجود دارد از قبیل سیستم تهویه نامناسب و کم بودن نور خورشید. که در دو این عوامل از با اهمیت ترین عامل های به وجود آمدن این بیماری به حساب می آیند. نبودن تهویه باعث ماندگاری ویروس ها در هوا می شود و کم بودن نور خورشید هم بر کارکرد مغز اثر منفی می گذارد. از سوی دیگر این بیماری بر انسان های مختلف و همچنین در مرد و زن، با هم فرق دارد. اختلالات عصبی، آلرژی، آبریزش بینی و چشم، سرفه و عطسه و تاثیرات روانی در دایره ی وسیع این موضوع هستند. مشکلات فنی و استفاده از مطالح ساختمانی نامرغوب و با کیفیت پایین باعث به وجود آمدن یک فاجعه درتاریخ 14 ژوئن 2017 در برج گرانفل در غرب شهر لندن شد و باعث شد که 79 نفر کشته و مفقود و 70 نفر هم زخمی شوند. تحقیقات به عمل آمده در این مورد بیانگر این بود که آتش سوزی این برج از یک یخچال فریز مدل هات پوینت آغاز شد و عایق و کاشی هایی که برای کف این برج به کار رفته بود هم از نظر ایمنی کامل نبودند که تحقیقات نشان داد این مدل عایق و کاشی باعث شعله ور شدن سریع آتش شده است. پس استفاده از مطالح ساختمانی بی کیفیت باعث به وجود آمدن این حادثه شد.
در سال 1984 هم سازمان بهداشت جهانی گفت که بیشتر از 30 درصد از ساختمان های نوساز و بازسازی شده، بی کیفیت هستند و ساکنین آن از بد بودن هوای ساختمان در عذاب هستند و در این زمینه شکایت ها رو به بیشتر شدن است. علت به وجود آمدن این سندرم به ضعف سیستم گرمایشی، تهویه و سیستم های تهویه ی مطبوع مربوط است.
فناوری های ناقص
معمولا معماران برای ساختن یک ساختمان کم کردن مصرف انرژی را مهم ترین هدف خود قرار می دهند. وفناوری های بسیار زیادی هستند که توانایی این را دارند که برای رسین به این هدف به آن ها یاری برسانند. اما با وجود تذکر زیاد در مورد این راه حل ها، استفاده اشتباه از آن ها هم می تواند باعث عقب ماندن در مورد طراحی ساختمان ها بشود. در سال 2016، محققان فهمیدند که خانه های زیادی ساخته شده اند که به علت های زیادی گاز دی اکسید کربن و آلاینده های دیگر را در فضای ساختمان ها به وجود آورد که خود این موضوع تاثیرات نامطلوبی بر روی سلامت ساکنین این ساختمان ها دارد. بیماری های زیادی در این ساختمان ها به دلیل شرایط فیزیکی و روانی محیط کار و محل سکونت به وجود می آیند.
تحقیقات نشان می دهد که مردم هم در به وجود آمدن این بیماری ها موثر هستند، چون آن ها بیشتر موقع ها از تجهیزات مثل دستورالعمل استفاده نمی کنند، اما به شکل طبیعی از رفتارهای خود بر مبنای غریز پیروی می کنند، مثلا وقتی که دمای اتاقشان از یک حدی گرم تر می شود، به جای این که درجه حرارت سیستم گرمایشی خودشان را کم کنند، پنجره ها را باز می کنند که این کار آن ها تاثیر گذاری فناوری های کم کربن را کمتر می کند. پس حتی ساختمان هایی که ویژگی های زیادی برای زیاد شدن بهره وری انرژی هستند، هنوز هم نمی توانند اوضاع مناسبی از نظر اقتصادی داشته باشند.
قدرت طراحی خوب
البته نمی توانیم نقش طراحان و معماران را در به وجود آوردن ساختمان های سالم دست کم بگیریم و باید بگوییم که ابزار طراحی به عنوان یک راه موثر بر روی سلامتی جسمی و روحی انسان ها نقش مهمی دارد. فضاهای داخل شهرها به علت اندازه ی کوچک و محیط شلوغ دور و بر خود کمی کار طراحی را برای متخصصان با سختی روبرو می کند، ولی معماران بعضی وقت ها برای تامین یک محیط بیرونی عالی، هزینه های سالم سازی داخلی را اولویت بندی می کنند و در بعضی اوقات دیگر دستورالعمل ها و پیشنهادات برنامه ریزی را به اشتباه تعبیر می کنند که این موضوع در ابهام قرار دارد. به همین شکل یک چنین عواملی باعث ضرر در کیفیت تمام ساختمان می شود. در حال حاضر قاعده و قانون برنامه ریزی هم به اندازه ی کافی پر قدرت و اثر گذار نیستند تا محیط های واقا پایدار و عوامل انسانی را مد نظر قرار بدهند. سازندگی در این مورد خیلی زمان می برد و طراحان، سازندگان، برنامه ریزان و متخصصان حوزه بهداشت باید در این مورد کوشش کنند تا راه کار جمعی و هماهنگ تر را پیدا کنند، با این حال هر کدام از اعضای جامعه باید احساس مسئولیت را در خودشان قوی کنند و این موضوع با تغییر رفتار خود شخص آغاز می شود.
ساختمان های بیمار شهر تهران
ساختمان های کوچک و بلندی که در شهر بزرگی مثل تهران بنا شده اند، در آن ها تا چه حد معیارهای سلامتی روحی و جسمی انسان ها در نظر گرفته شده است؟ ساختمان هایی که در اکثر موارد با دستان معماران تجربی ساخته شده اند که در مورد ساختمان سازی اطلاعات جدیدی ندارند. شاید بتوانیم قسمتی از عصبانیت، استرس و خشم و زیاد شدن بیماری ها را به استاندارد نبودن ساختمان ها ارتباط دهیم. در دوران مدیریت گذشته در شهر تهران، مسئولان در سمت در آمد شهرداری شروع به تراکم فروشی کردند که این کار باری از دوش این سازمان برنداشتی و چهره ی شهر را هم بد کرده است. و اگر بخواهیم به صورت جزئی و با دقت این ساختمان ها را بسنجیم متوجه می شویم که این ساختمان ها بدون ناظر بودن مهندسین ناظر به وجود آمده اند و ایرادات فنی و غیر فنی زیادی دارند. در جامعه ی پیشرفته ی امروزه که نقش سلامت ساختمان ها بر سلامت انسان ها تمرکز کرده اند، ساختمان هایی در کشورمان به خصوص در شهر تهران بنا شده اند که به آسانی می توانیم بگوییم بدون هیچ نظارتی بنا شده اند و این بیهوده است که متوقع باشیم که عامل سلامت جسمی و روحی انسان ها را در آن اعمال کنند. در دوره ی جدید مدیریت شهری هم امیدوار به اقدامات شهردار تازه هستیم که ببینیم چه کسی هدایت مدیریت آن را بر عهده می گیرد.
منبع: اقتصاد آنلاین