دلیل هشدارهای مدام وزیر راه و شهرسازی چیست؟

 این دومین باری است که عباس آخوندی می‌گوید دولت باید وضعیت فوق‌العاده اقتصادی اعلام کند. اولین بار تیرماه سال جاری این مساله را عنوان کرد و اکنون برای دومین بار چند روز پیش گفت: اگر مسوول اقتصاد بودم وضعیت فوق‌العاده اعلام می کردم.

به نقل از اقتصاد، عباس آخوندی که دوم آذرماه در پانزدهمین همایش سیاست‌های توسعه مسکن که در پردیس هنرهای زیبا دانشگاه تهران برگزار شد، سخنرانی می‌کرد، گفت: اکنون در سخت‌ترین شرایط اقتصادی بعد از انقلاب هستیم و بارها گفتم اگر مسوول مدیریت اقتصاد ایران بودم وضعیت فوق‌العاده اعلام می‌کردم. باید جامعه را برای شاخص‌های کلان و خرد تصمیم‌های بنیادین آماده کرد و در این شرایط فقط حرف‌های دلخوش کننده نزنیم زیرا وضعیت را بدتر می‌کنیم.

بار پیش هم تیرماه سال جاری بود که وی در دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به تشریح وضعیت اقتصاد ایران از سوی رئیس جمهور گفته بود: آنچه دولت یازدهم از دولت دهم تحویل گرفت اگر در کشور دیگری اتفاق می‌افتاد حتماَ وضعیت بحرانی اعلام می‌شد چون بر اساس همه شاخص‌ها در وضعیت بحرانی بودیم.

آخوندی همان زمان به تجربه کشور آمریکا اشاره کرد و گفت: در دوره بحران اقتصادی آمریکا، دولت وضع فوق‌العاده اعلام کرد تا جامعه برای بازنگری کلی اقتصاد آماده شود. اما سیاست ایران این است که به نحوی از کنار مسائل بگذرد و همه مسائل را آرام نشان دهد تا اضطراب ایجاد نشود.

نشانه‌های وجود بحران در اقتصاد هم این بود که به عنوان مثال حجم معوقه‌های بانکی بالای 12 درصد و قدرت وام دهی بانک‌ها کمتر از 12 درصد تولید ناخالص داخلی است. از سویی نیز بودجه قدرت اهرمی خود را از دست داده که این شاخص‌ها نشان دهنده بحران اقتصادی است.

از نظر آخوندی دو طرح مسکن مهر و هدفمندسازی یارانه‌ها دو طرح اقتصاد برانداز بوده‌اند که هر کدام با بلعیدن منابع کشور، دولت را با کسری بودجه و مشکلات بسیار مواجه‌ کرده‌اند. وی در این مورد گفته بود: پرداخت یارانه‌ها از همان سال اول با کسری منابع روبرو شد و امسال کل بودجه کشور را فلج کرده است به طوری که قدرت اهرمی بودجه در سال جاری به شدت تضعیف شده است اما اگر همان سال اول در دولت یازدهم بحران مالی اعلام می‌شد، می‌توانستیم جامعه را آماده تغییرات بنیادین برای خروج از وضع مخرب آن زمان می‌کردیم.

اما مشکلاتی که آخوندی به واسطه آنها معتقد است دولت باید وضعیت فوق‌العاده اقتصادی اعلام می‌کرد، همچنان ادامه دارد. مشکلات موجود در بخش یارانه‌ها که همه وزرا را به گلایه واداشته و دیگری بحث مسکن که در دولت قبل مسکن مهر دولت را درگیر کرد و در این دولت هم بقایای اجرای آن و بلعیدن منابع بانک‌ها دولت را دچار مشکل کرده است.

اما انتقادات تند اخیر آخوندی به همین موارد خلاصه نشد. وی از سیاست‌های دیگر هم انتقاد کرد. نامتعادل بودن توسعه شهرها، کیفیت نازل زندگی در مناطق جنوبی شهر و کالایی شدن مسکن از جمله این سیاست‌هاست.

آخوندی با اشاره به طرح مسکن مهر گفت: حتی در کشورهای سوسیالیستی مثل چین و روسیه نیز آن اتفاقی را که برای کالایی کردن انسان‌ها در ایران در طرح مسکن مهر رخ داد ندیده‌ام. کالایی کردن انسان‌ها در مسکن مهر به شکل افراطی صورت گرفت و حداقل از جنبه فرهنگی هیچ دفاعی نمی‌توان از آن کرد.

شهر فروشی هم بحث دیگری بود که اخوندی به آن اشاره کرد و گفت: تهران به کارگاهی بی‌‌پایان و بی‌هدف تبدیل شده که همه به دنبال سوداگری محض هستند. باید به این بیاندیشیم که این حجم از ساخت و ساز برای رفاه حال مردم چه نتیجه‌ای دارد. اما مساله این است که حوزه مسکن در ایران را دچار نگاهی افراطی و تفریطی شده و این رویکرد در دو بخش مسکن مهر و شهرفروشی به خوبی قابل مشاهده است. در واقع حق نفس کشیدن مردم در حال فروش است و کسی احساس نمی‌کند شهر به او تعلق دارد.

آخوندی افزود: 18 میلیون از 55 میلیون جمعیت شهرنشین در وضعیت نامطلوب زندگی به سر می‌برند و کیفیت زندگی آنها قابل قبول نیست. اگر پروژه‌های مسکن مهر پیرامون شهرهای جدید نیز تکمیل شود این آمار افزایش می‌یابد. از روز اول معتقد بودم در شرایط سختی که قرار داریم با راه حل‌های ساده‌انگارانه نمی‌توان کاری از پیش برد و راه حل‌های دوپینگی هم جواب نمی‌دهد بلکه باید راه حلی ساختاری و نهادی برای حوزه مسکن داشت. مدت‌ها بحث من این بوده است که برای حل مشکل باید نهادهای مالی ایجاد شود. برای شهرهای جدید به مدل‌های مالی خاصی نیاز داریم که باید جداگانه به آن بپردازیم.