انتهای مسیر رکود مسکن

آیا رکود مسکن به انتهای مسیر خود رسیده است؟

پایگاه تحلیلی-خبری المانیتور که در کشور آمریکا مستقر است در گزارشی مفصل به بحث رکود مسکن و چالش های پیش رو در کشور ایران پرداخت. در این گزارش با عنوان کردنرکود طولانی مدت موجود در بازار مسکن کشور ایران، اشاره شده است که برای تعداد زیادی از ایرانی‌ها این وضعیت رکود مسکن باعث شده است تا رؤیای خانه‌دار شدن را از سر خود بیرون کنند. در این شرایط گروهی از متقاضیان خرید مسکن فاقد شرایط مالی لازم برای اقدام به معامله ملک هستند (هرچند بهترین زمان برای خرید ملک به نظر برخی از افراد در شرایط رکود مسکن است) و در سوی دیگر خانه‌های خالی از سکنه برای مالکشان دردسرهای نقدینگی را فراهم آورده است اما آن‌ها هنوز امید به پایان رکود مسکن دارند. هرچند خانواده‌های ایرانی با تلاش فراوان خواستار داشتن سقفی برای بالای سر خود هستند که می‌تواند خانه‌ای آپارتمانی کوچک در تهران باشد و یا حتی آشیانه‌ای ساخته شده از گل و سنگ در دل یک روستا باشد اما آرزوی صاحب‌خانه شدن در ایران هم مشابه سایر کشورهای دنیاست و شرایط رکود مسکن باید به انتهای مسیر خود برسد.

املاک تهران

تا همین چند سال پیش به دلیل اقتصاد پر نوسان و متلاطم کشور ایران بخش املاک از امن‌ترین سرمایه‌گذاری‌های موجود در کشور بود و با افزایش تقاضا برای مسکن این بازار یکی از سودآورترین بخش‌های اقتصاد کشور ایران بود و شاید کمتر کسی بیم این را داشت که با رکود مسکن مواجه شود. به همین دلیل در سال 2012 میلادی 20 درصد از تولید ناخالص داخلی اقتصاد کشور مربوط به بخش مسکن بود تا جایی که 8 درصد از تولید ناخالص داخلی به سرمایه‌گذاری در این بخش اختصاص یافت. اما همین آمار در سال‌های دهه 1990 و 2000 میلادی تنها 5 درصد از تولید ناخالص داخلی مربوط به سرمایه‌گذاری‌های در بخش مسکن بوده است. زمانی که در اوایل دهه 2000 میلادی قیمت نفت رشد قابل ملاحظه‌ای را تجربه کرد به دنبال آن و با افزایش درآمدهای نفتی، بخش مسکن و ساخت‌وسازها علی‌الخصوص در کلان‌شهر تهران به اوج خود رسید. اما افزایش بی‌سابقه نرخ تورم همچون اژدهای هفت‌سر تمامی قدرت خرید مردم را فرو بلعید تا واژه‌ای تازه به نام رکود مسکن بر این بازار سایه‌ای سنگین پهن کند. خیلی سریع میزان عرضه مسکن از تقاضا بیشتر شد و به دلیل وجود تورم بالا نرخ تقاضا برای مسکن روزبه‌روز کمتر و کمتر شد تا جایی که تعداد مجوزهای ساخت‌وساز در سال 2014 میلادی در مقایسه با یک سال قبل شاهد افت 32.1 درصد بوده است که این یکی از عامل‌های مهم در رکود مسکن است.

در گزارش المانیتور به تجربه‌ی مشابه شرایط رکود مسکن در کشور ایالات‌متحده آمریکا اشاره‌شده و عنوان کرده است که 2.5 میلیون واحد مسکونی خالی از سکنه در کشور ایران وجود دارد و درحالی‌که در سال 2011 میلادی 26.6 درصد از مردم ایران در خانه‌های اجاره‌ای زندگی می‌کردند، در سال 2016 قریب به 33.3 درصد از ایرانی‌ها صاحب خانه‌ای که در آن زندگی می‌کردند نبودند و مجبور به پرداخت اجاره در هر ماه از زندگی خود هستند. بر اساس اعلام بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران حدود یک‌سوم از بودجه یک خانوار متوسط در شهرهای ایران صرف اجاره مسکن و تجهیزات مربوط به مسکن می‌شود. .داده‌های بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران نشان می‌دهند که باوجود اینکه مسکن سهمی 26.9 درصدی از سبد مصرفی خانوارها را در سال 2005 داشته است باگذشت یک دهه اما در سال 2015 این سهم به 35 درصد افزایش ‌یافته است.

 طبق گزارش المانیتور بسیار بعید است که بخش مسکن در آینده کوتاه به روزهای طلایی برای سفته‌بازها برگردد و با رکود مسکن بتوان خداحافظی کرد. البته به دلیل ارائه تسهیلات بانکی اخیر که در دولت آقای روحانی صورت گرفته است قدرت خرید مسکن نیز افزایش یافته است اما متقاضیان خرید مسکن با بازارهای با جذابیت بالاتری برای سرمایه‌گذاری روبه‌رو هستند و هنوز امید چندانی به بازگشت از رکود مسکن و رسیدن به رونق بازار مسکن را ندارند.