تجربه موفق پروژه شهرک اکباتان در مقابل الگوی ناکام مسکن مهر

حسن روحانی، رییس جمهور بعد از بازدید مناطق زلزله زده کرمانشاه در جمع خبرنگاران گفت: «مسکن مهر به عنوان یک تجربه مداخله دولت در بخش مسکن بود که با این اتفاق ثابت شد که اگر کارها را به خود مردم واگذار کنیم دقیق تر انجام می گردد. بهتر است مردم خودشان برای خود خانه بسازند. گاهی دولت مجبور  است در یک سری از امور تصدی گری کند اما اگر کارها را به خود مردم بسپاریم بهتر اجرا می شود.»

1.بزرگترین مداخله دولت در بخش مسکن در تاریخ اقتصاد ایران مربوط به پروژه مسکن مهر از سال 86 تا 92 می شود. دولت با نیت خانه دار کردن اقشار کم در آمد این مداخله گسترده در بخش مسکن را صورت داد که نتیجه آن قرار گرفتن 12 میلیون نفر ایرانی در وضعیت بد مسکنی است. مدافعان مسکن مهر به نریختن سقف ساختمان های مسکن مهر در زلزله کرمانشاه استناد می کنند در حالی که طبق گفته رییس سازمان نظام مهندسی کشور، مقاومت مسکن مهر به دلیل آنکه باید هزینه برای ساخت هر متر آن 300 هزار تومان باشد در حدی است که ساکنانش موقع زلزله فقط فرصت خروج از خانه را داشته باشند و انتظار بیشتری نباید داشت.

توجه به این نکته لازم است که  در حالی سقف مسکن مهر در زلزله کرمانشاه فرو نریخته است که از زمان تحویل واحد های آن مدت زیادی نمی گذرد.

از دیگر سو در زمانی  که مسکن مهر  با متری 300 هزار تومان ساخته شد به گفته معاون مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی میانگین ساخت خانه های مقاوم متری 900 هزار تومان بود.

از تجربه مسکن مهر متوجه می شویم که خیر عمومی فقط با داشتن نیت خیر خواهانه حاصل نمی گردد. مسکن مهر که نمونه بزرگی از مداخله دولت در بخش مسکن است نشان داد خیلی وقتها دولت نه تنها راه حل نیست بلکه جزیی از مشکل است. متاسفانه این مشکلات از آنجا ناشی می شود که دولتمردان به دنبال محبوبیت مقطعی هستند و متوجه پیامد های تصمیمات بلند مدت خود نیستند.

2. یکی از مهم ترین خواسته های هر فرد صاحب خانه شدن است که بسیاری از افراد حاضرند برای رسیدن به این هدف از خیلی فرصت ها بگذرند تا بتوانند روزی صاحب خانه شوند. به طور قطع صاحب خانه شدن و داشتن مسکن مناسب حق هر شهروند است اما دولت و نهاد های دیگر باید به تسهیل این امر کمک کنند نه اینکه مجری آن باشند.

در ایران مشکل بازار مسکن به این صورت است که افراد متقاضی مسکن مجبورند برای خرید خانه پول نقد و پس انداز قبلی داشته باشند. در حالی که در کشور های توسعه یافته خرید خانه از محل دریافت وام از درآمد های آتی انجام می گیرد. در این کشورها تسهیلات بانکی 80 تا 90 درصد از قیمت ملک را شامل می شود. میزان وام مسکن در سال 1395 در صندوق پس‌انداز بانک مسکن برای هر سپرده گذار 80 میلیون تومان بود که برای شهرهای بزرگ این قیمت حدود 25 درصد قیمت یک خانه است. کم بودن میزان وام نسبت به قیمت تمام شده خانه باعث شده نظام تامین مالی در خرید خانه عملا کم اثر باشد و ابزار تامین مالی و لیزینگ مسکن عملا مفهومی نداشته باشد.

بهتر است افرادی که دغدغه خانه دار شدن مردم را دارند به جای خانه سازی دولتی که دم دستی ترین راه است به فکر راه حل های تسهیل گر در این زمینه باشند.

املاک تهران

3.طرح مسکن مهر که به عبارتی بزرگ‌ترین مداخله دولتی در تاریخ اقتصاد ایران برای کمک به خانه دار شدن مردم است در حالی اجرا شد که کشور ما با یک تجربه بسیار ارزشمند و کارآمد در بخش مسکن رو برو بود. «شهرک اکباتان» ، پروژه ای که تکرار شدن آن آرزوی فعالان بخش مسکن است. تجربه موفق پروژه شهرک اکباتان به یکی از ماندگارترین کارهای اقتصادی بدل شده است به طوری که در سال 1395 در مراسم 133 سالگی تاسیس اتاق بازرگانی تهران به رحمان گلزار ، سازنده شهرک اکباتان، به عنوان بنیانگذار ساختمان‌سازی نوین ایران، تندیس و نشان امین الضرب اعطا شد و از وی تقدیر شد.

در پروژه شهرک اکباتان به سه اصل  «سرمایه‌گذاری کامل بخش خصوصی» ، «پیش فروش از ابتدا» و «استفاده از ابزار تامین مالی» توجه شد. مساحت اجرایی پروژه شهرک اکباتان 240 هکتار بود و بیش از 15 هزار واحد مسکونی در آن ساخته شد.در قالب این پروژه کارکنان نهادهای مختلف دولتی، سازمان‌ها، دانشگاه‌ها و همچنین مردم عادی صاحب خانه شدند. پروژه شهرک اکباتان بعد از گذشت سال ها همچنان به عنوان مردمی‌ترین و با کیفیت‌ترین ابر پروژه ساختمانی ایران شناخته می شود که با تکیه بر اصل عدم مداخله دولت در ساخت و ساز مسکن، اجرایی شد.

اگر قرار است کمک کنیم مردم آسان تر خانه دار شوند چرا به جای اینکه بر الگو های موفق تکیه کنیم بر طبل تجربه های شکست خورده می کوبیم؟ تجربه شکست خورده ای که خروجی اش چیزی جز لعنت کردن یکدیگر نیست.

منبع : ایلنا