خلع ید به چه معناست؟

در این مقاله خواهید خواند:

• خلع ید چیست؟
• دعوای خلع ید از ملک مشاع

خلع ید چیست؟

"خلع ید" به معنی کوتاه کردن و رفع تصرف می باشد که برای اموال غیر منقول مانند خانه، زمین و ملک مطرح می شود. این دعوا که توسط مالک ملک مطرح می شود به منظور رفع تصرف صورت گرفته در ملک مورد نظر تنظیم شده و فرد متقاضی رسیدگی به درخواست حقوقی خود می باشد. 

این دعوا که اصولا از سمت متصرف آغاز می شود و توسط مالک درخواست رسیدگی به آن ثبت می شود در شرایطی اتفاق می افتد که فرد متصرف بدون در نظر گرفتن مالکیت و رضایت فرد مالک اقدام به استفاده از ملک و بخش های مربوط به آن می کند و با اعلام تذکر از سمت وی تصرف صورت گرفته را رفع نکرده و به عبارتی منکر مالکیت فرد می شود. لذا در این مواقع مالک ملک به مراجع قضایی مراجعه کرده و تفاضای خلع ید از ملک خود را دارد.

برای اینکه مورد تقاضای مالک شامل خلع ید شود شرایطی لازم است که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مالک بودن خواهان
• تصرف خوانده
• غیر قانونی بودن تصرف

به طور معمول تصرف ملک و بخش های مرتبط با آن در دو حالت اتفاق می افتد که در ادامه به شرح آن خواهیم پرداخت.

• تصرف ملک بدون رضایت مالک انجام شده است

زمانی که فردی بدون رضایت مالک از ملک وی و یا بخشی از آن استفاده کرده باشد و با وجود تذکر های مالک اقدام به رفع تصرف انجام شده نکند، این مورد را شاهد هستیم. به عنوان مثال اگر شخصی بدون اجازه شما اقدام به نگهداری از وسایل و تجهیزاتی در زمین شما کرده باشد و یا یکی از ساکنین مجتمع های مسکونی اقدام به نگهداری وسایل و یا حیواناتی در بخش های مشاع ساختمان کرده باشد و همچنین نسبت به تذکر های شما برای تخلیه ملک بی اعتنا باشد، می توانید به مراجع قانونی مراجعه کرده و درخواست دعوای خلع ید را مطرح کنید.

• تصرف ملک ابتدا با رضایت و آگاهی مالک انجام شده و سپس بدون رضایت وی ادامه یافته است.

این مورد به گونه ای اتفاق می افتد که فرد متصرف برای استفاده از ملک مورد نظر و بخش های مشاعی ساختمان ابتدا اجازه مالک و یا مالکین را دریافت کرده و سپس اقدام به تصرف می کند اما پس از مدتی فرد متصرف با وجود درخواست مالکین برای تخلیه فضای مورد نظر همچنان به کار خود ادامه داده و اقدامی در جهت تخلیه ملک انجام نمی دهد و به عبارتی پس از مدتی تصرف صورت گرفته بدون رضایت مالک و یا مالکین اتفاق می افتد که در این مورد نیز دعوای خلع ید مظرح بوده و فرد می تواند تقاضای خود را به مراجع قانونی رسانده و رسیدگی به موضوع را درخواست کند.

برای رسیدگی به اختلافاتی تحت عنوان خلع ید می بایست هر سه شرط ذکر شده برقرار باشد و در غیر این صورت دعوای خلع ید برای موضوع مورد نظر مطرح نخواهد بود. از جمله دیگر نکاتی که در مورد خلع ید وجود دارد موارد زیر را شاهد هستیم:

• دعوای خلع ید با دعوای تصرف عدوانی و تخلیه ید متفاوت است.
• خلع ید عنوان دعوایی است که مالک یک مال غیرمنقول مانند خانه، مغازه یا زمین رسیدگی به آن را درخواست می کند.
• مالک ملک این درخواست را علیه متصرف غیرقانونی مال خود اقامه می‌کند.
• خلع ید به معنای پایان دادن به تصرف غیرمجاز متصرف می باشد.
• برای طرح این دعوی نیاز به داشتن سند مالکیت می باشد.
• تصرف صورت گرفته غیرقانونی بوده و فرد متصرف قرارداد و یا مجوزی برای اقدام انجام شده ندارد.

دعوای خلع ید از ملک مشاع

همان طور که از این عنوان بر می آید دعوای اقامه شده پیرامون ملک مشاع (ملکی که دو یا تعداد بیشتری مالک دارد) می باشد که توسط یک یا چند نفر از مالکین و یا فردی غیر از مالکین مورد تصرف قرار گرفته است. در این نوع از دعاوی نیز شرایطی مشخص وجود دارد که بر اساس آن می بایست رسیدگی های لازم صورت گیرد اما لازم به ذکر است در مورد این املاک نیز مانند املاک غیر مشاع شرایط مربوط به دعوای خلع ید ثابت بوده و برای این نوع از املاک نیز حکم می کند.

اما نکاتی که می توان برای خلع ید در املاک مشاع ذکر کرد شامل موارد زیر می باشد:

• دعوای خلع ید از ملک مشاع برای آن دسته از املاک مطرح می شود که چند مالک به صورت همزمان داشته باشند.
• دعوای خلع ید از ملک مشاع  را می توان علیه شریک ملک مشاع و یا علیه غیر(شخصی غیر از مالکین ملک)، مطرح کرد.
• دعوای خلع ید را فقط یکی از مالکین نیز می‌تواند مطرح کند و نیازی به حضور همه مالکین نمی باشد.
• در صورت تصرف ملک مشاعی توسط چند نفر، شما می‌توانید علیه همه یا برخی از متصرفین دعوای خلع ید را مطرح کنید.
• حق مشاع می‌تواند روی سرقفلی واحدهای تجاری و مغازه هم قابل مطرح شدن می باشد.