ماجرای تخریب ساختمان‌های مسکن مهر در زلزله اخیر

از عکس هایی که بعد از زلزله در فضای مجازی دست به دست به‌صورت مکرر منتشر شد یکی از آنها صحنه تلخ و قابل‌تاملی را به تصویر می کشد. این عکس که مربوط به منطقه‌ای از شهر «سرپل ذهاب» است که در استان کرمانشاه واقع شده است، دو ساختمان مسکونی را در دو طرف یک خیابان نشان می دهد که یکی از آن ها مسکن مهر است که آنچه در این تصویر نشان می دهد نمای بیرونی و دیوارهای ساختمان تخریب شده است ولی دقیقا در مقابل این ساختمان در آن طرف خیابان ساختمانی از نوع معمولی (غیرمهر) دیده می شود که کاملا سالم باقی مانده است. همچنین مشاهدات عینی از شهرهای استان کرمانشاه نیز تایید کننده این موضوع است که ساختمان‌های مسکن مهر با آسیب‌دیدگی، خرابی و تخریب قابل‌توجه روبرو شده است.

منتشر شدن این تصاویر در فضای مجازی بعد از حادثه زلزله یکشنبه شب موجب بدبینی اذهان عمومی نسبت به دو میلیون و 300 هزار واحد مسکونی که با برچسب مسکن مهر در شهرهای مختلف ایران ساخته شده، گشته است و مردم این برداشت را از این ساختمان ها داشته باشند که  این ساختمان‌ها بدون محاسبات دقیق فنی و با کم‌ترین کیفیت ساخته شده‌اند. بعد از این اتفاق احمد اصغری مهرآبادی، قائم‌مقام وزیر راه و شهرسازی در امور مسکن مهر درباره این دغدغه عمومی ایجاد شده درخصوص میزان مقاومت ساختمان‌های مسکن مهر گفت: در شهرستان سرپل ذهاب دو پروژه مسکن مهر ایجاد شده است. اولی پروژه 200 واحدی مسکن مهر شکوه است که بدون هیچ  خسارتی باقی‌مانده است و دومین پروژه 576 واحدی شهیدشیرودی است که اگرچه دیوارهای این ساختمان‌ها خراب شده اما سازه اصلی آن آسیبی ندیده است.

او در ادامه گفت: افزون بر ساختمان‌های مسکن مهر  ساختمان‌های دیگری نیز دچار آسیب‌های جدی شده‌اند؛ مثلا یکی از ادارات راه و شهرسازی در یکی از شهرهای استان کرمانشاه به طور کامل خراب شده است.

املاک تهران

با این وجود می توانیم دو نگاه به ماجرای تخریب ساختمان‌های مسکن مهر سرپل ذهاب داشته باشیم. از دید نگاه اول، از آنجایی که با وقوع زلزله‌ای با بزرگی بیشتر از 7 ریشتر که در 27 سال گذشته در ایران و در 50 سال اخیر در منطقه زاگرس بی‌سابقه بوده است، تخریب ساختمان‌های مسکن مهر نیز مانند دیگر ساختمان‌ها دور از انتظار نیست. مطابق با این نگاه اگرچه دیوارهای بعضی از ساختمان‌های مسکن مهر دچار آسیب شده اند ولی سازه این ساختمان‌ها سالم است. اما نگاه دوم در مقابل این نگاه بر این موضوع تاکید دارد که از آنجایی که مسکن مهر با منابع ارزان‌قیمت و تورم‌زا به شکل وسیع و گسترده و در سطح ملی ویژه اقشار محروم جامعه ساخته شده است باید  در ساخت آن دقت می شد که در شهرهایی که دارای گسل‌های فعال می باشند و سابقه لرزه‌ای قابل‌توجه دارند، از نظر استحکام در برابر زلزله مقاوم باشند.

املاک تهران

علی بیت‌اللهی، صاحبنظر بخش زلزله در این باره گفت: برداشت اولیه از نحوه تخریب ساختمان‌های مسکن مهر و داده‌های فنی زمین‌لرزه‌ کرمانشاه نشان دهنده این است که مطمئنا طراحی و اجرا در این ساخت‌و‌سازها دارای نقطه ضعف اساسی بوده است. علی بیت‌اللهی در ادامه تاکید کرد پیش‌تر از اینبعد از بررسی نتایج بازدیدهای فنی از بناهای مسکونی در بجنورد (زلزله خراسان) مشخص شد در حالی که برخی خانه‌های روستایی در برابر زلزله تاب آورده بودند، ولی برخی ساختمان‌های مسکن مهر دچار خرابی شدند.  وی در ادامه افزود: انتظار می رود مسکن مهر مطابق آیین‌نامه 2800 (مقررات زلزله) ساخته شود. بر این اساس ساختمان‌ها باید توانایی تحمل دست‌کم شتاب ناشی از زلزله معادل G 0/ 3 را داشته باشد. در حالی که طبق گزارش ها شتاب‌نگار منطقه زلزله‌زده کرمانشاه شتاب میانگین G  0/ 25 را ثبت کرده است؛ بنابراین کاملا معلوم است که این ساختمان‌ها از حداقل مقاومت موردانتظار نیز بهره نبرده اند.