راهنمای کامل انحصار وراثت ملک و نکات مربوطه

در این مقاله خواهید خواند:

• منظور از انحصار وراثت چیست؟
• چه کسانی به عنوان وارث متوفی شناخته می شوند؟
• برای انحصار وراثت باید به کجا مراجعه کرد؟
• مدارک لازم برای انحصار وراثت
• مراحل انحصار وراثت
• مدت زمان لازم برای صدور گواهی انحصار وراثت
• فروش ملک ورثه ای
• نکاتی تکمیلی پیرامون انحصار وراثت ملک

منظور از انحصار وراثت چیست؟

وراثت زمانی معنا پیدا می کند که دارایی فردی به عنوان مالک به فرزندان و دیگر وراث او برسد. این امر به طور معمول پس از مرگ مالک اتفاق افتاده و دارایی های وی میان وراث تقسیم می شود. بسیاری از مواقع افراد تکلیف دارایی های خود را تعیین نکرده لذا پس از مرگشان، به کمک قانون تقسیم ارث انجام می شود. به مجموعه اقدامات انجام شده برای تقسیم اموال متوفی، انحصار وراثت گفته می‌شود.

چه کسانی به عنوان وارث متوفی شناخته می شوند؟

وارثان یک فرد فوت شده از نظر قانون و شرع شامل طبقه بندی زیر می باشد:

• وراث طبقه اول که عبارتند از: پدر، مادر، زن، شوهر، اولاد و اولاد اولاد
• وراث طبقه دوم که عبارتند از: اجداد، برادر، خواهر و اولاد آنها
• وراث طبقه سوم که عبارتند از: عمو، عمه، دایی، خاله و اولاد آنها

اگر در هر کدام از این طبقه بندی‌ها، حتی یک نفر از ورثه در قید حیات باشد هیچ ارثی به دیگر طبقات تعلق نمی‌گیرد.

برای انحصار وراثت باید به کجا مراجعه کرد؟

مرجع قانونی برای صدور گواهی‌نامه انحصار وراثت، دادگاه است، اما طی سال های گذشته بسیاری از پرونده‌ها به شورای حل اختلاف ارجاع داده می‌شود. به همین دلیل برای تعیین وراث و انجام دیگر اقدامات مربوطه، اولین کاری که باید انجام دهید، مراجعه به شورای حل اختلاف محل زندگی متوفی (یعنی آخرین خانه مسکونی او در همان محل باشد) است.

برای این منظور بایستی یکی از وراث به شورای حل اختلاف مراجعه کرده و مراحل کار را پیگیری کند. در صورت عدم توافق میان افراد و وراث هر یک از آن ها قادر به پیگیری مراحل مربوطه خواهد بود. با سپری کردن مراحل مربوطه تعداد وراث و سهم هر یک از آن ها تعیین خواهد شد، که پس از آن وراث متوفی می توانند اقدام به تقسیم دارایی های فرد کرده و سهم هر یک از افراد جدا شود. 

مدارک لازم برای انحصار وراثت

• اصل گواهی فوت و کپی برابر اصل شده آن
•  اصل و کپی کارت ملی و شناسنامه مدعیان ارث
• اصل و کپی عقد نامه همسر متوفی (در صورت زنده بودن همسر)
• استشهادیه محضری برای صحت وارث بودن مدعیان (توسط دو نفر که متوفی را بشناسند در محضر انجام می گیرد)
• رسید مالیات بر ارث (بر اساس لیست اموال ارائه شده به اداره مالیات مشخص می شود)
• 

مراحل انحصار وراثت

مراجعه به شورای حل اختلاف

برای دریافت گواهی انحصار وراثت املاک بایستی ابتدا به شورای حل اختلاف محل زندگی متوفی مراجعه کرده و فرم مخصوص انحصار وراثت را از شورا بگیرید.

تکمیل فرم مخصوص انحصار وراثت ملک

با تکمیل این فرم اطلاعات کامل وراث بدست آمده و می بایست مشخصات تک تک افرادی که از متوفی ارث می برند در آن درج شود.

تنظیم استشهادنامه محضری

برای تنظیم استشهادنامه می بایست به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه کرده و تمامی افرادی که به عنوان وارث اعلام شده اند تایید شود. برای این منظور حتما بایستی دو نفر متعهد و صادق به همراه وراث به دفتر اسناد مراجعه کرده و با تایید ادعای آن ها تاییدیه محضری دریافت کنند و به عبارتی به عنوان وارث متوفی تایید شوند. برای دریافت این نامه بایستی مدارک زیر را به همراه داشته باشید:

• گواهی فوت متوفی
• فرم تکمیل شده شورای حل اختلاف
• اصل و کپی ‌شناسنامه وراث
• اصل و کپی کارت ملی‌ وراث

ارائه لیست اموال متوفی و تعیین مالیات بر ارث

وراث باید لیستی از اموال منقول و غیر منقول فرد فوت شده را به اداره مالیات ارائه دهند. پس از ارائه لیست بر اساس سهم هر یک از وراث مبلغ مالیات تعیین شده و رسیدی در اختیار آن ها قرار می گید. رسید مالیاتی ارائه شده توسط اداره مالیات برای ادامه مراحل لازم بوده و بایستی تحویل شورای حل اختلاف گردد.

مراجعه به شورای حل اختلاف برای ارائه مدارک تکمیلی

در این مرحله می بایست یکی از وراث به همراه مدارک ذکر شده در ابتدای مطلب، به شورای حل اختلاف مراجه کرده و با ارائه مدارک کامل شده موضوع را پیگیری کند.

مدت زمان لازم برای صدور گواهی انحصار وراثت

روند دادرسی و صدور گواهی انحصار ورثه به موارد زیادی بستگی دارد و و قابل پیش بینی نمی باشد.

اگر دارایی متوفی کمتر از ۲ میلیون تومان باشد، نیازی به چاپ آگهی در روزنامه‌های کثیرالانتشار نیست و دادگاه با توجه به درخواست و جزئیات آن، پرونده را بررسی و رای نهایی را صادر می‌کند.

فروش ملک ورثه ای

برای اینکه کار فروش راحت‌تر صورت گیرد، همه وراث می‌توانند به یک نفر وکالت فروش بدهند. بهتر است این وکالت‌نامه در دفترخانه رسمی و معتبر انجام شود.

در همین رابطه بخوانید:

خرید املاک موروثی

نکاتی تکمیلی پیرامون انحصار وراثت ملک

• توصیه می شود پیش از تقسیم ملک، ابتدا ملک مورد نظر فروخته شده و سپس مبلغ بدست آمده بر اساس سهم هر یک از وراث تقسیم شود.
• در صورت تقسیم ملک می بایستی تمامی وراث به دفاتر اساد مراجعه کرده و بر اساس سهم خود سندی از ملک دریافت کنند. به عبارتی اگر یک پنجم ملک سهم ییک نفر باشد سندی برابر با همان میزان برای وی صادر خواهد شد.
• لازم به ذکر است اگر ملک پیش از فروش تقسیم شود شرایط فروش و انتقال سند آن دشوارتر خواهد بود. 
• هیچ‌یک از وراث نمی‌توانند سهم‌الارث سایر ورثه را بدون اجازه بفروشند. فروش سهم‌الارث سایر ورثه بدون اجازه سایر وراث، مصداق بزه انتقال مال غیر است و باطل است.
• اگر متوفی دیونی همچون مهریه داشته باشد، مبلغ این دیون ابتدا از اموال او کسر شده و سپس مالیات بقیه اموال تعیین می‌شود.