هجوم لوکس نشین های تهران به حاشیه تهران
هجوم لوکس نشین های تهران به حاشیه تهران
کارشناسان هشدار می‌دهند که تا چند سال دیگر ممکن است ۲۰ درصد جمعیت کشور یعنی جمعیتی در حدود ۱۶ میلیون نفر درحریم پایتخت ساکن شوند. گرانی مسکن و افزایش بهای اجاره در پایتخت حالا خیلی‌ها را به سمت حریم سوق داده است.
به گزارش املاک صدف : برخی که حالا به نام حاشیه نشین در مناطقی همچون مرتضی گرد، صالح آباد و رسالت ساکن شده‌اند؛ البته ماجرای حریم تنها به افراد بی‌بضاعت و محروم ختم نمی‌شود. حالا بخش عمده‌ای از متصرفان زمین در حریم تهران، خوش نشینان لوکس نشینی هستند که از دهک‌های بالا و طبقات ثروتمند به این مناطق آمده و با پرداخت هزینه‌های میلیاردی مالک ویلاهای اعیانی لاکچری شده‌اند که نرخ هایشان دود از سر طبقات معمولی بلند می‌کند. در نقاطی همین نزدیکی منطقه ۵ تهران حتی کسی نمی‌داند دشتی به نام «نمه» وجود دارد که برای خرید ویلاهای معمولی اش باید چندین میلیارد تومان بپردازید. دشتی که در ۱۰-۱۲ سال گذشته شکل گرفته است، یا ویلای ۳۰ میلیاردی که اواخر آذر ماه در روستای رندان تخریب شد.
رقابت اصلی البته برای تصاحب اراضی کشاورزی، باغ‌ها و زمین‌های بایر است. مافیایی که به حریم حمله می‌کند و با تقسیم اراضی کشاورزی و تغییر کاربری، واحدهای مسکونی کوچک مقیاس را با توجه به گرانی زمین و ولع ساخت و ساز به مردم می‌فروشد. برای رسیدن به حریم در تهران لازم نیست از شهر خارج شوید، کمی که مرزهای عادی مناطق را کنار بزنید در پشت خانه‌های ما در همین منطقه ۵، ۲۲، ۱۹ و ۱۸ ردپای تجاوز به حریم شهر تهران را می‌بینید.
براساس طرح ساماندهی سال ۷۱، برای تهران هزار و ۳۲۷ کیلومتر حریم تعیین شده که همان حریم شهر تهران است.
علیرضا صادقی، مدیرکل حریم شهر تهران می‌گوید که تخلفاتی که در حریم رخ داده و خساراتی که از این نظر وارد شده آنقدر زیاد است که باید زودتر برای آن کاری کنیم. طبق سرشماری آمار سال ۹۵، نزدیک به ۱۲ میلیون نفر در پنج شهرستان تهران، شمیرانات، قدس، ری و اسلامشهر (حریم تهران) زندگی می‌کنند. طبق مصوبه سال ۷۱ که هم اکنون شهرداری درحال اجرای آن است به جز تهران و ری، تنها بخشی از شمیرانات، اسلامشهر و قدس در حریم قرار گرفته است. در بخش شمالی حریم، درمنطقه دربند، روستای واریش، در منطقه ۲۲، سنگان و در منطقه ۵، جاده امامزاده داوود قرار دارد که در این مناطق گزارش ویلاسازی‌ها بیشتر است.
به گفته او، ساخت و سازها به‌صورت غیرمجاز از ۲۰ -۱۵ سال گذشته شروع شده است، اما شهرداری تهران در طول سال‌های گذشته هیچ مجوزی برای ساخت ویلا صادر نکرده و اگر هم ویلایی ساخته شده غیرمجاز بوده است. اما براساس آماری که در پنج ماهه اول امسال منتشر شده تعداد۲ هزار و ۲۴۳ برخورد قانونی و تخریب انجام شده که در نهایت به آزادسازی ۲۹۰ هکتار از اراضی منجر شده است. جالب اینکه برخی که در روستاهای داخل حریم ویلاسازی کرده‌اند ادعا می‌کنند که مجوز دارند. پس اگر شهرداری هیچ مجوزی برای ساخت و سازها صادر نکرده، ماجرای این مجوزها و تخریب های غیرمجاز چیست؟
جواب به توسعه طرح هادی در روستاها برمی‌گردد. بنیاد مسکن، بخشداری و فرمانداری با اجرای طرح هادی در روستاها به این ساخت و سازها شکل قانونی داده‌اند. صادقی می‌گوید که هرچقدر طرح هادی توسعه یابد، ناخودآگاه از بخش حریم کم شده و ساخت و ساز داخل روستا می‌رود و شکل قانونی پیدا می‌کند و دیگر کسی نمی‌تواند آن را تخریب کند.الان در شمال تهران و اطراف تهران که خوش نشین هستند براحتی مجوز صادر می‌کنند. مثلاً روستای هاجر آباد که کوچک بوده، حالا تبدیل به یک روستای لاکچری نشین شده است.
او ادامه می‌دهد: «الان ۷۱ روستا در حریم شهر تهران قرار دارد که دارای طرح هادی است که بنیاد مسکن آن را تصویب کرده است، ما بشدت با آنها مخالفیم و حتی نامه هم زدیم، اما به محض اینکه وارد طرح هادی می‌شود شکل قانونی پیدا می‌کنند چون در محدوده روستا می‌رود و بعد دهیاری و شورای روستا متولی آن می‌شوند.
پنج منطقه مورد علاقه خوش نشین ها
روستاها عمدتاً در منطقه یک، ۱۳، ۴، ۲، ۵، ۲۲ و ۲۰ توسعه می‌یابند و جالب اینکه عمده ویلاسازی‌ها هم در این مناطق است که خوش نشین هستند. در این شرایط مردم بومی هیچ منفعتی نمی‌برند و تنها بافت روستا از حالت عادی خود خارج می‌شود.
صادقی می‌گوید که با اجرای طرح توسعه، روستای هاجرآباد و همه سین درمنطقه ۱۳ تبدیل به مناطق خوش نشین شده‌اند که زمین‌های آن چند برابر شده و خیلی‌ها تلاش می‌کنند تا ویلاسازی کنند. منطقه یک روستای پس قلعه شمیرانات، روستای رندان سالقون، تالون، کیگای جاده امامزاده داوود، روستای سنگان پایین، وسط، بالا در منطقه ۲۲ و روستای واریش و وردیج همه درگیر طرح هادی شده‌اند که به حریم صدمه می‌زند. الان قیمت زمین در برخی از این مناطق به متری ۱۵ – ۲۰ میلیون تومان رسیده است».
مشتری‌های ویلاهای چند میلیاردی حریم تهران چه کسانی هستند؟
صادقی می‌گوید: «افراد طبقه متوسط به بالا یعنی دهک‌های درآمدی بالا و طبقه ثروتمند در این بافت‌ها زندگی می‌کنند.هزینه خرید برخی از این ویلاها به ۴۰-۵۰ میلیارد تومان هم می‌رسد. البته تخریب ما سرجایش هست. ما از ابتدای امسال بیش از ۲۹۰ هکتار آزادسازی داشته‌ایم، البته اصل بر پیشگیری است.»
اگر قاعده بر پیشگیری است پس چه نیازی به تخریب است؟
صادقی می‌گوید که به‌دلیل ابهامات قانونی، تداخلات مرزی که با دیگر دستگاه ها (فرمانداری) داریم بعضی از این خلأ سوءاستفاده می‌کنند و ساخت و ساز غیرقانونی می‌کنند و بعد زمانی‌که ابهامات برطرف شد دستگاه متولی با آن برخورد می‌کند. مثلاً در منطقه ۲۰ مرز تقسیمات کشوری یا مرزهای سیاسی شهرستان ری با حریم شهر تهران همخوانی ندارد، در نتیجه دادستان، فرمانداری، نیروی انتظامی و دستگاه قضا با ما در جلوگیری از ساخت و سازهای غیرمجاز همکاری نمی‌کند. بنابراین وقتی ساخته شد، چند سال بعد تازه مجوز تخریب صادر می‌شود. اتفاق خوبی که الان افتاده این است که مدعی العموم و دادستان در شهرستان‌ها خیلی پیگیر هستند و سریع دستور قضایی صادر می‌کنند.
هزینه تخریب با چه کسی است؟
صادقی این گونه پاسخ می‌دهد: هر سازمانی که مجوز تخریب می‌گیرد باید هزینه تخریب را هم بپردازد. ما تاکنون برای تخریب‌ها حدوداً ۳ تا ۴ میلیارد هزینه کرده‌ایم. بیشترین تخلفات و ساخت و سازهای غیرمجاز در حوزه حریم شهر تهران در مناطق ۱۹، ۱۸ و ۲۰ رخ می‌دهد. چون گستردگی حریم در آن مناطق زیاد است و بخشی هم به تداخلات مرزی برمی‌گردد، مثلاً در منطقه ۱۸ با فرمانداری شهرستان قدس تداخلات سرزمینی داریم. در اسلامشهر اطراف چهاردانگه و با ری هم تداخل مرزی کامل داریم و نمی‌توانیم ورود کنیم.
وی ادامه می‌دهد: هزینه بالای اجاره خانه و مسکن در تهران البته پای طبقات ضعیف و محروم را هم به حریم باز کرده است که بیشتر در مناطق ۱۹، ۲۰ و ۱۸ ساکن اند. برخی از این افراد در روستاهایی که شکل قانونی دارد مثل مرتضی گرد، صالح آباد و رسالت ساکن شده‌اند که تخلف محسوب نمی‌شود، اما حاشیه نشینی در این مناطق رشد زیادی پیدا کرده است و عده‌ای هم در این میان به‌دنبال ساخت آلونک رفته‌اند؛ البته خیلی هایشان با قوانین شهرسازی آشنا نیستند و بخشی هم مهاجران پاکستانی و افغانستانی هستند که در کوره پزخانه‌ها کار و زندگی می‌کنند. اما مسأله اصلی رشد آسیب‌های اجتماعی در این مناطق است و البته استحکام بنا و ساخت و سازهای بشدت نازل که تنها با یک مجوز از دهیاری انجام می‌شود. اگر زلزله خفیفی مثلاً در مرتضی گرد بیاید، فاجعه انسانی رخ می‌دهد.
تلاش برای تخلف در حریم نسبت به گذشته رشد زیادی داشته است. برخی تلاش می‌کنند زمین‌های زراعی، باغ‌ها و زمین‌های بایر را خریده و ساخت و ساز کنند.
صادقی می‌گوید: زمین خواران به حریم ورود کرده و تلاش می‌کنند زمین‌های بزرگ کشاورزی را تفکیک کنند و در قالب مسکونی یا باغ ویلا به مردم بفروشند. درمنطقه ۱۹ تخریب ۳۰ هکتاری داشتیم که دقیقاً دنبال همین موضوع بودند.
جعفر شربیانی، عضو شورای شهر می‌گوید: قانون داریم اما بسته به اینکه چه کسی بر مسند قدرت می‌نشیند نحوه برخورد با متخلفان و متصرفان تغییر می‌کند. در زمستان سال گذشته، آیت‌الله رئیسی، رئیس وقت قوه قضائیه جلسه‌ای با حضور شهردار، رئیس شورا و وزیر کشوروقت درباره حریم برگزار کردند و دستور دادند تا با محوریت شهرداری تهران گزارشی از وضعیت حریم تهیه شده و قوه قضائیه ورود کند. حریم تهران ذخیره این شهر است. نباید در آن ساخت وساز غیرمجازشود. مرتضی گرد را نگاه کنید؛ بافت آن بشدت ناپایدار است. چند طبقه روی یک تیرآهن ساخته شده. خب وقتی هزینه زندگی در ۲۲ منطقه تهران بالا می‌رود مردم ناچار به سمت حریم کوچ می‌کنند. دهک‌های پایین هم ضعیف ترند و با یک مجوز شروع به ساختن می‌کنند.
او می‌گوید: شهرداری درآمدی از حریم ندارد و می‌تواند صرف نظر کند. ما نباید دنبال علت و معلول و شاکی و متشاکی باشیم. الان که همه دستگاه‌ها هماهنگ هستند باید برای حریم شهر تهران تصمیم ملی گرفته شود که قابل تفسیر رأی شخصی نباشد. متولی حریم باید یکبار به‌صورت قاطعانه اعلام شود که کیست. باید کارگروهی تشکیل دهیم تا برای متر به متر حریم فکر شود. هر بخشی از حریم مثلاً ری یا شمیرانات معضلات و مختصات خاص خودش را دارد اما الان مسأله اصلی ساخت وساز غیرمجاز است که نظارتی بر آن وجود ندارد. در گلاب دره پشت بام‌ها را هم می‌فروشند و هرکس هرجا که دستش رسیده ساخته است. اگر الان فکری برای حریم نکنیم اتفاق لواسان و باستی هیلز در اینجا هم تکرار می‌شود.